Od 1 stycznia 2025 roku rolnicy ubiegający się o dopłaty bezpośrednie będą musieli spełniać dodatkowe wymagania związane z przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. To efekt wdrażania unijnych przepisów do polskiego systemu prawnego, a konkretnie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Od 1 stycznia 2025 roku rolnicy ubiegający się o dopłaty bezpośrednie będą musieli spełniać dodatkowe wymagania związane z przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. To efekt wdrażania unijnych przepisów do polskiego systemu prawnego, a konkretnie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Nowy mechanizm, zwany warunkowością społeczną, oznacza, że wysokość dopłat będzie uzależniona od przestrzegania przepisów prawa pracy oraz norm BHP. Organy państwowe, takie jak Państwowa Inspekcja Pracy i Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, będą odpowiedzialne za kontrole i egzekwowanie nowych regulacji.
Kogo obejmą kontrole i jakie są wymogi?
Mechanizm warunkowości społecznej obejmie rolników ubiegających się o różne formy wsparcia, w tym płatności bezpośrednie, ekologiczne, rolno-środowiskowe oraz związane z zalesieniami i systemami rolno-leśnymi. W praktyce oznacza to, że każda osoba prowadząca działalność rolniczą i starająca się o dofinansowanie będzie podlegać kontroli pod kątem przestrzegania prawa pracy i zasad BHP.
Eksperci podkreślają, że nowe przepisy nie wprowadzają rewolucyjnych zmian, lecz jedynie systematyzują obowiązki, które już teraz powinny być przestrzegane w gospodarstwach. Kluczowe aspekty to legalne zatrudnienie pracowników oraz zapewnienie im odpowiednich warunków pracy zgodnych z normami bezpieczeństwa. Pracownicy muszą mieć dostęp do środków ochrony indywidualnej, odpowiedniego oświetlenia, wentylacji czy ergonomicznych stanowisk pracy.
Kontrolować to będą inspektorzy PIP, którzy na podstawie zebranych danych i zgłoszeń będą typować podmioty do inspekcji. Istotną rolę odegra tu również ARiMR, która dostarczy inspekcji listę rolników ubiegających się o dopłaty. Inspektorzy będą analizować zgodność z przepisami i w przypadku naruszeń zgłaszać je do ARiMR, co wpłynie na wysokość przyznanych środków.
Pierwsza oznaka nieprawidłowości to brak odpowiednich zabezpieczeń w miejscu pracy, np. brak środków ochrony osobistej lub zaniedbanie konserwacji maszyn rolniczych. Druga oznaka to nielegalne zatrudnienie, czyli brak umów o pracę lub niezgodność warunków zatrudnienia z obowiązującymi przepisami. Inna oznaka to powtarzające się przypadki lekceważenia zaleceń inspektorów, co może skutkować nałożeniem surowszych sankcji.
Jakie konsekwencje grożą rolnikom?
Jeśli podczas kontroli zostaną wykryte naruszenia, rolnik otrzyma obniżone płatności w ramach dopłat bezpośrednich. Mechanizm kar opiera się na specjalnej matrycy, która określa skalę niezgodności oraz stopień ich dotkliwości. W przypadku drobnych uchybień zmniejszenie dopłat wynosi 3%. Jeśli nieprawidłowości będą poważne lub powtarzające się, sankcje mogą wynieść nawet 10%. Jeżeli naruszenia będą uznane za celowe, rolnik może stracić co najmniej 15% dopłat, a w skrajnych przypadkach całkowicie zostać wykluczony z systemu wsparcia.
Warto zaznaczyć, że kary nie będą nakładane, jeśli ich wysokość nie przekroczy równowartości 100 euro rocznie. W takich przypadkach rolnicy otrzymają jedynie ostrzeżenie i będą zobowiązani do wdrożenia działań naprawczych.
Dlaczego przestrzeganie BHP jest tak istotne?
Eksperci podkreślają, że przestrzeganie zasad BHP to nie tylko wymóg formalny, ale przede wszystkim kwestia bezpieczeństwa pracowników i efektywności gospodarstwa. Brak odpowiednich procedur może prowadzić do poważnych wypadków, co w dłuższej perspektywie może wiązać się z dodatkowymi kosztami oraz utratą zaufania wśród pracowników.
Pierwszym krokiem do zapewnienia bezpieczeństwa w gospodarstwie jest regularna kontrola sprzętu oraz zapewnienie odpowiedniego szkolenia pracownikom. Drugim kluczowym elementem jest dbałość o higienę pracy, w tym dostęp do środków ochrony i ergonomiczne warunki zatrudnienia. Inna ważna kwestia to świadomość rolników – im większa wiedza na temat zagrożeń, tym większa szansa na uniknięcie wypadków.
Nowe regulacje wprowadzane od 2025 roku mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa w gospodarstwach rolnych i poprawę warunków pracy. Przestrzeganie zasad BHP nie tylko wpłynie na wysokość dopłat, ale także przyczyni się do minimalizacji ryzyka wypadków oraz zwiększenia efektywności pracy. Rolnicy, którzy zignorują nowe przepisy, mogą liczyć się z obniżeniem świadczeń, dlatego warto już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany i dostosować gospodarstwo do obowiązujących norm.
